Gedichten

Uitgeverij Huis Clos

Benno Barnard over het gedicht 'Ars longa' uit Bewaarmachinist

Dit nog, ook dit. Essays over poezie en proza

Athenaeum-Polak & Van Gennep

Verschijnt maart 2012

Omslag: Monique Gelissen

216 blz.

Inhoud

- 'Gekwetst ben ik van binnen.' Over het verhaal 'Maagpijn' van Louis Paul Boon

- Chaos, erosie, entropie. Wetenschap en literatuur bij Willem Frederik Hermans

- Dit nog, ook dit. Een lectuur van Willem Frederik Hermans' gedicht 'Gij zonne sta stil'

- Een badplaats als fata morgana. Over het verhaal 'Samen naar Oostende' van Willem Frederik Hermans

- I am dead. I am alive. Over 'The facts in the case of M. Valdemar' van Edgar Allan Poe

- Op het lijf geschreven (o.a. over Franz Kafka: 'In der Strafkolonie' en 'The pit and the pendulum' van Edgar Allan Poe; verder komen ter sprake gedichten van Jan G. Elburg, Leo Vroman, Gerrit Achterberg en Pierre Kemp)

- Jona en de anderen (over het Bijbelboek Jona, een gedicht van Van der Graft en het verhaal 'Jonas ou l'artiste au travail' van Albert Camus)

-Sporen van Nijhoff in Nederlandse poëzie na de Tweede Wereldoorlog (Gerrit Kouwenaar, Rutger Kopland, Ed Leeflang, Ad Zuiderent, Robert Anker)

- 'Het kind begon mij aan te staren.' Over kinderen, gedichten en abortus bij M. Nijhoff

- Kind en pop (over gedichten van J. Eijkelboom, Anton van Duinkerken, Leo Vroman en Ed. Hoornik)

-'Wanneer ik anders was.' Over enkele gedichten van Jan Hanlo

- Bloem bij Rodenko

- 'Afsluitdijk' van Vasalis. Ervaringen van tijd en ruimte

- De afstand verbreken. Over het gedicht 'Tot den arme' van Willem Elsschot

- Over het beklimmen van de Parnassus (onder andere over gedichten van T. van Deel, A. den Doolaard, H. Marsman en Gerrit Kouwenaar)

- Naar Rome? Naar Venetië! Over Charme van Huub Beurskens

- Kunstrouw. Over het gedicht 'Funeral blues' van W.H. Auden

- Leef verborgen! Wees binnen! Gerrit Kouwenaar als epicurist

- Een gat in de lucht. Over totaal witte kamer van Gerrit Kouwenaar

Verantwoording

Aantekeningen en literatuur

In opdracht van Stichting De Koempel Verhaalt werk ik aan een boek over leven en werk van de Limburgse mijnwerkers: sociale geschiedenis vanuit een persoonlijke en 'literaire' invalshoek.

Billenkoek of erger?

Joachim Patinir: Ruhe auf der Flucht nach Aegypten

Dit is het schilderij 'Die Jungfrau züchtigt das Jesuskind' van de surrealistische kunstenaar Max Ernst. In het programma Kunststof TV van zondag 6 november probeerde Henk van Os aannemelijk te maken dat Ernst op het onorthodoxe idee voor dit schilderij was gekomen na het zien van Joachim Patinir's werk 'Ruhe auf der Flucht nach Ägypten' in de Gemäldegalerie te Berlijn, waarbij hij de handbeweging van Maria verkeerd zou hebben geïnterpreteerd.

Veel aannemelijker dan deze associatie lijkt mij de mogelijkheid dat Max Ernst in dit beeld van de Moeder Gods die haar eerst- (en enig)geborene tuchtigt reminiscenties wilde wekken aan het bijbelse verhaal van Abraham en Isaac: de vader die op het punt staat zijn zoon te offeren (Genesis 22). Mij dunkt dat compositie en dynamiek van 'Die Jungfrau tüchtigt das Jesuskind' - het kind lijkt wel op een offerblok te liggen - deze gedachte bijna onontkoombaar maken. Daar komt nog bij dat het verhaal van Abraham en Isaac in de christelijke traditie gelezen wordt als een prefiguratie van de executie van Jezus van Nazareth.

(met dank aan T.)